ไขสันหลัง คืออะไร?
ถ้าเราลองแปลกันตรงตัว ตามพจนานุกรมจะพบว่า
ไข = น้ำมัน ไขมัน
สันหลัง = ส่วนของร่างกายด้านหลัง ซึ่งมีกระดูกเป็นแนวนูนลงมา
แต่เมื่อเราเอาคำทั้ง 2 คำมารวมกัน จะพบว่ามีความหมายที่เปลี่ยนไปทันที คือ
ไขสันหลัง = ประสาทส่วนกลางที่ต่อเนื่องจากประสาทส่วนปลาย มีความยาวจากระดับต้นคอถึงระดับเอว
ผมคาดการเอาเองนะครับ ว่าที่ใช้คำว่า “ไข” เกิดจากสภาพตามที่ตาเรามองเห็นตัวเนื้อไขสันหลังครับ เพราะในความเป็นจริงถ้าเรามองจากภายนอก เราก็จะเห็นไขสันหลังมีสีขาวนวล แล้วก็ดูมันวาวจริงๆ อย่างคำที่พจนานุกรมใช้
คำว่า “ไขสันหลัง” ในภาษาอังกฤษจะใช้คำว่า “Spinal cord” ครับ ซึ่งหมายถึงระบบประสาทส่วนกลาง (Central nervous system) ที่เชื่อมต่อลงมาจากสมองของเรา
ตัวไขสันหลังนั้น ก็จะมีลักษณะคล้ายสมอง คือจะประกอบไปด้วย 2 ส่วนใหญ่ๆ ได้แก่
– บริเวณที่เป็นเซลล์ประสาท (Neuron) อยู่ในส่วนตรงกลาง ซึ่งตัวเซลล์ประสาทนี้ เวลาที่มาอยู่รวมตัวกันเยอะๆ จะมีสีเทาครับ ลักษณะคล้ายรูปผีเสื้อ เราจึงเรียกบริเวณนี้ว่า “Gray Matter”
– บริเวณรอบนอกของไขสันหลังจะเป็นบริเวณของ”แขนงเซลล์ประสาท” หรือที่เราเรียกว่า Axon ซึ่งส่วนนี้จะมีส่วนประกอบที่เป็นไขมันอยู่เยอะ จึงทำให้มีสีออกขาวนวล เราจึงเรียกส่วนนี้ว่า “White matter”
หน้าที่หลักของไขสันหลัง
ก็คือการทำหน้าที่เป็นสื่อกลาง ในการส่งกระแสประสาท ทั้งในแง่ของการสั่งให้กล้ามเนื้อหรืออวัยวะต่างๆทำงาน (motor funtion) และในแง่ของการรับความความรู้สึก (sensory function) จากส่วนต่างๆของร่างกาย
พูดง่ายๆให้เห็นภาพก็คือ ไขสันหลังเปรียบเสมือนถนนใหญ่ 2 เลน ที่ทำหน้าที่ขนส่งกระแสประสาท ทั้งขาไปและขากลับจากสมองสู่อวัยวะส่วนอื่นๆในร่างกายครับ
ไขสันหลังจะกินบริเวณตั้งแต่กระดูกคอชิ้นที่ 1 (C1) ลงไปจนถึงประมาณกระดูกเอวส่วนที่ 1 หรือ 2 (L1 , L2) ซึ่งในช่องระหว่างกระดูกสันหลังแต่ละข้อ ก็จะมีการแตกแขนงของไขสันหลัง ออกไปเป็น เส้นประสาทไขสันหลัง (Spinal nerve root) อีกทีหนึ่ง ซึ่งเดี๋ยวเรามาทำความรู้จักในตอนหน้ากันครับ
Reference pictures